ضد یخ چیست؟
ضدیخ خودرو یک ماده شیمیایی رنگی است که از یخ زدن آب در سیستم خنک‌کننده موتور در فصل زمستان جلوگیری می‌کند و می‌تواند به صورت قابل توجهی موجب کاهش خطرات رانندگی در شرایط سخت زمستانی شود.
ضد یخ این کار را با کاهش نقطه انجماد آب انجام می‌دهد. وقتی دمای هوای بیرون کاهش پیدا می‌کند، مایع خنک‌کننده به کل موتور پمپ می‌شود تا دمای یکنواخت حفظ شود. این ماده در ترکیب با آب، یک حلال شیمیایی تشکیل می‌دهد که باعث کاهش نقطه انجماد آب و جلوگیری از تشکیل یخ و برف می‌شود. ضدیخ مانع از زنگ‌زدگی و ایجاد رسوب نیز می‌شود و از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند.
امروزه انواع مختلفی از ضدیخ برای وسایل نقلیه ما یافت می‌شوند. ضدیخ‌هایی که فرمولاسیون‌های مختلفی دارند و در رنگ‌های متنوع سبز و آبی تا صورتی روشن موجود هستند. برخی از این محصولات با غلظت بسیار بالا فروخته شده و لازم است که با آب ترکیب شوند. اما برخی دیگر به صورت محلول‌های کاملا آماده هستند. معمولا تمام انواع ضدیخ از ترکیب سولفات کلسیم، کلرید سدیم، اتانول، پروپیلن گلیکول و گلیسرین تشکیل شده‌اند.
ضدیخ باید به دقت و با رعایت دستورالعمل‌های لازم، داخل رادیاتور خودرو ریخته شود. توجه کنید که این ماده نباید روی سطح خودرو بریزد؛ زیرا ممکن است به رنگ و پوشش خودرو آسیب برساند.
تفاوت ضدیخ و مایع سیستم خنک کننده خودرو چیست؟
ضدیخ و مایع خنک‌کننده خودرو، دو ماده شیمیایی متفاوت هستند و برای کاربردهای مختلفی در خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند. مایع خنک‌کننده، یک ماده شیمیایی است که به منظور جلوگیری از گرم شدن بیش از حد موتور خودرو و جلوگیری از آسیب به قطعات آن استفاده می‌شود. این ماده از آب، گلیکول، سولفات، فسفات و نیترات تشکیل شده و درصد گلیکول در آن بسته به نوع خودرو و شرایط آب و هوایی متفاوت است.
حال آنکه، مهم‌ترین کاربرد ضدیخ این است که اجازه نمی‌دهد مایع خنک‌کننده در هوای سرد زمستانی و درون محفظه موتور یخ بزند. این ماده شامل سولفات کلسیم، کلرید سدیم، اتانول، پروپیلن گلیکول و گلیسرین است و در ترکیب با آب، یک حلال شیمیایی تشکیل می‌دهد تا با کاهش نقطه انجاد آب، از تشکیل یخ جلوگیری شود.
به طور کلی، تفاوت اصلی بین این دو ماده شیمیایی در کاربردهای مختلف آن‌ها است. مایع خنک‌کننده از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند و باعث عمر بیشتر قطعات می‌شود. در حالی که ضدیخ خودرو، برای جلوگیری از یخ‌زدگی مایع خنک‌کننده درون محفظه موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از دیگر کاربردهای ضدیخ این است نقطه جوش آب را بالا می‌برد تا آب دیرتر به جوش آید. می‌دانیم که آب در 100 درجه سانتی‌گراد می‌جوشد. قطعا گرمای آب جوش هم برای موتور مضر خواهد بود. زیرا به قطعات آن آسیب می‌رساند. استفاده از مخلوط 50/50 ضدیخ و آب موجب می‌شود تا نقطه جوش آب به جایی بین 240 و 270 درجه سانتی‌گراد برسد. البته تعیین دقیق این نقطه، به فشار مخلوط آب و ضدیخ در محفظه موتور بستگی دارد.
آیا می‌توان از ضدیخ خالص صد در صد استفاده کرد؟
ضدیخ صد درصد، خالص و بدون آب است و استفاده از آن به تنهایی اصلا توصیه نمی‌شود. در واقع آب مثل یک کاتالیزور عمل می‌کند تا عملکرد ضدیخ به درستی انجام گیرد. استفاده از ضدیخ صد در صد، نقطه انجماد آب را بالا برده که بسیار بیشتر از مخلوط 50/50 ضدیخ و آب است. در نتیجه آب خیلی سریع‌‌تر منجمد می‌شود.
استفاده از ضدیخ خالص، به عنوان مایع خنک‌کننده خودرو نیز خوب نیست. زیرا نمی‌تواند فرآیند خنک‌سازی موتور را به درستی انجام دهد. مایع خنک‌کننده باید دارای ترکیبی از آب و گلیکول باشد. گلیکول دارای خاصیت جذب حرارت است و در خنک کردن موتور خودرو نقش اساسی دارد.
لازم به توضیح است که استفاده از ضدیخ خالص، ممکن است به بروز مشکلاتی در سیستم خنک‌کننده خودرو نیز منجر شود. مثلا چون این مایع گلیکول ندارد، نمی‌تواند به طور کامل حرارت را جذب کند. از این رو موتور به اندازه کافی خنک نشده و قطعات داخلی آن آسیب می‌بینند. یک ضدیخ خالص، به طور کامل مانع از تشکیل رسوب نخواهد شد و ممکن است مشکلاتی مثل خوردگی در قطعات را به وجود آورد.
چرا باید ضدیخ را به طور منظم تعویض کرد؟
با گذشت زمان، مایع خنک‌کننده موتور اسیدی می‌شود و کیفیت اولیه خود را از دست می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود تا مایع بار الکتریکی پیدا کند و اجزای داخلی موتور را دچار زنگ‌زدگی و خوردگی نماید. در این شرایط، احتمال نشت مایع از موتور بالا می‌رود. حال آنکه با تعویض به‌موقع ضدیخ می‌توان از این بروز مشکلات پیشگیری کرد و مانع الکترولیز مایع خنک‌کننده شد. به طور کلی، تعویض منظم ضدیخ خودرو دارای مزایای زیادی است که در ادامه به طور کامل‌تر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
افزایش طول عمر قطعات سیستم خنک‌کننده
تعویض منظم ضدیخ، باعث افزایش طول عمر قطعات سیستم خنک‌کننده خودرو می‌شود و از خوردگی و آسیب‌دیدگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.
جلوگیری از تشکیل رسوب
تعویض منظم ضدیخ، مانع از تشکیل رسوب در سیستم خنک‌کننده شده و عملکرد بهتر و پایدارتر آن را تضمین می‌کند.
حفظ عملکرد بهینه موتور
اگر می‌خواهید عملکرد بهینه موتور خودرو شما حفظ شود و از گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری گردد، حتما تعویض به‌موقع ضدیخ را جدی بگیرید.
معمولا توصیه‌ها بین تولیدکنندگان در خصوص چک کردن ضدیخ خودرو و مایع خنک‌کننده کمی متفاوت است. اما به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است حداقل سالی دوبار پیش از شروع فصل تابستان و زمستان این مایع را چک کنید. در بیشتر ماشین‌ها، زمانی که سطح ضدیخ به زیر حد استاندارد می‌رسد، با روشن شدن چراغ هشدار به راننده اطلاع داده خواهد شد.
انواع گوناگون ضدیخ ماشین کدامند؟
همان‌طور که گفته شد، ضدیخ‌ها در رنگ‌های قرمز، آبی، سبز، زرد و نارنجی موجود هستند که هر کدام متناسب با نیاز خاص موتورهای مختلف و اجزای گوناگون آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته ضدیخ از هر نوعی که باشد، باید بتواند نیازهای ضدخوردگی موتور را رفع نماید. معمولا ضدیخ قرمز که به عنوان دکس کول یا پروپیلن گلیکول شناخته می‌شود، ماندگاری بیشتری نسبت به انواع دیگر ضدیخ دارد و پایدارتر است.
آیا می‌توان برندهای مختلف ضدیخ را بایکدیگر ترکیب کرد؟
توجه داشته باشید که شرکت‌های مختلف از ترکیبات متفاوتی برای تولید ضدیخ‌های خود استفاده می‌کنند. بنابراین، ترکیب یک مخلوط سبز رنگ با نارنجی یا آبی می‌تواند واکنش شیمیایی در مخزن ایجاد کند و باعث تشکیل لجن یا ژلاتینی شدن این مایع در مخزن رادیاتور شود که در نهایت به سیستم خنک‌کننده آسیب می‌رساند.
